Ωρολογιακές βόμβες τα λαθραία φυτοφάρμακα
Πηγή
Από τη Μακεδονία έως την Κρήτη, τα παράνομα σκευάσματα που διακινούνται μέσω ενός οργανωμένου κυκλώματος με διεθνή δράση καταλαμβάνουν πλέον το 15% της ελληνικής αγοράς φυτοπροστατευτικών.
Μάλιστα, τα τελευταία δύο χρόνια το ποσοστό έχει διπλασιαστεί και αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας. Οι τελικοί αποδέκτες είναι οι αγρότες οι οποίοι, είτε λόγω άγνοιας, είτε συνειδητά, αγοράζουν τα συγκεκριμένα προϊόντα με «δόλωμα» τη χαμηλή τους τιμή, η οποία μπορεί να είναι έως και 50% μικρότερη σε σχέση με τα εγκεκριμένα σκευάσματα. Περισσότερο χρησιμοποιούνται στη βόρεια Ελλάδα, κυρίως σε καλλιέργειες καλαμποκιού, σιταριού και ρυζιού. Η ανησυχία για πολλά τρόφιμα, ιδιαίτερα για τα ευπαθή κηπευτικά που καταλήγουν ανεπεξέργαστα στο πιάτο μας, είναι μεγάλη, καθώς δεν γίνονται έλεγχοι στα εγχώρια προϊόντα.
Άγνωστη και επικίνδυνη ταυτότητα
Τα περισσότερα σκευάσματα που εισάγονται παράνομα στη χώρα μας έχουν άγνωστη σύσταση, προέλευση και επιπτώσεις στο περιβάλλον και τον άνθρωπο, καθώς τα συνοδευτικά έγγραφα είναι πλαστά ή ανύπαρκτα. Παράλληλα, αμφίβολη θεωρείται η δράση και η αποτελεσματικότητά τους, ενώ πολλοί αγρότες χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες χωρίς όριο. «Μπορεί να είναι ωρολογιακές βόμβες, αφού δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενό τους, ούτε τι ζημιά μπορεί να προκαλέσουν», αναφέρει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Γεωπόνων, Νίκος Ζιούβας.
«Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία των καλλιεργητών και των καταναλωτών δεν μπορούν να προσδιοριστούν, αφού τα προϊόντα ενδέχεται να περιέχουν άγνωστες και μη ελεγμένες τοξικές προσμίξεις. Η αυξανόμενη χρήση τους μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τα εδάφη, τα νερά και το οικοσύστημα», επισημαίνει η διευθύντρια του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας Φραντζέσκα Υδραίου.
Καταστροφές
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το 2004, τα «μαϊμού» φυτοφάρμακα κατέστρεψαν μεγάλη έκταση με καλλιέργεια πατάτας, ενώ στην Ισπανία μολύνθηκαν μεγάλες ποσότητες πιπεριάς, με αποτέλεσμα να σταματήσουν οι εξαγωγές για δύο χρόνια. Κίνδυνος όμως υπάρχει και από τα φυτοφάρμακα των οποίων η χρήση έχει απαγορευτεί εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης εξαιτίας των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και την υγεία. Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν απαγορευτεί εκατοντάδες φυτοφάρμακα στις χώρες της Ε.Ε. γιατί κρίθηκαν βλαβερά για το περιβάλλον και την υγεία, ενώ χρησιμοποιούνταν για δεκαετίες στις καλλιέργειες. Ανάλογα με τη δραστική ουσία που περιείχαν, κατέστρεφαν τα υπόγεια νερά, σκότωναν τους υδρόβιους οργανισμούς ή τα πουλιά και προκαλούσαν καρκινογενέσεις.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα, που χρησιμοποιούνταν σχεδόν σε όλες τις καλλιέργειες και αποσύρθηκαν γιατί προκαλούσαν καρκίνο στον άνθρωπο», αναφέρει ο Ν. Ζιούβας. Πολλά από αυτά τα φυτοπροστατευτικά είτε εισάγονται παράνομα, είτε παρασκευάζονται στην Ελλάδα και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται συστηματικά από τους αγρότες. «Οσες ελληνικές εταιρείες είχαν πλεόνασμα όταν καταργήθηκαν συγκεκριμένα σκευάσματα εξακολουθούν να τα παράγουν, διοχετεύοντάς τα στην εγχώρια αγορά ή σε χώρες όπως η Αίγυπτος», εξηγεί ο Βασίλης Κόλλιας μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Πανελλήνιας Ενωσης Νέων Αγροτών. Πολλοί αγρότες κάνουν χρήση απαγορευμένων σκευασμάτων που έχουν αποσυρθεί από την αγορά, επειδή τα χρησιμοποιούσαν χρόνια και γιατί σε πολλές περιπτώσεις είναι περισσότερο δραστικά από τα εγκεκριμένα. Ο βασικός λόγος, βέβαια, είναι ότι τα βρίσκουν εύκολα μέσω γνωστών και φίλων...
Με πλαστές ετικέτες αποφεύγουν τον έλεγχο
Η παράνομη διακίνηση των φυτοφαρμάκων οργανώνεται από κυκλώματα που δρουν εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τα περισσότερα προϊόντα παρασκευάζονται σε ασιατικές χώρες -όπως η Κίνα και η Ταϊλάνδη- και στη συνέχεια βαφτίζονται «ευρωπαϊκά» με πλαστές ετικέτες, για να διακινούνται ελεύθερα και να μην υπόκεινται σε ελέγχους εντός των χωρών της Ε.Ε. Πρόσφατα στη χώρα μας εντοπίστηκαν και κατασχέθηκαν προϊόντα με «σφραγίδα» Γερμανίας. «Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τίποτα, γιατί οι ετικέτες αναγράφουν ψευδή στοιχεία. Δεν είναι εύκολο να τους πιάσουμε, γιατί δρουν τη νύχτα, σε απομακρυσμένες περιοχές.
Επιπλέον, δεν γίνονται συστηματικοί έλεγχοι και για να τιμωρηθούν οι δράστες θα πρέπει να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω, πράγμα δύσκολο», εξηγούν υπάλληλοι από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου. «Το υπουργείο και οι Αρχές επικεντρώνονται περισσότερο στους αυξανόμενους κανονισμούς χρήσης των φυτοφαρμάκων και σε τυπικές παραβάσεις, παρά σε θέματα παρακολούθησης και ελέγχου των σκευασμάτων που κυκλοφορούν στην αγορά», επισημαίνει η Φραντζέσκα Υδραίου.
Το κύκλωμα δεν περιορίζεται μόνο στη διακίνηση συσκευασμένων προϊόντων, αλλά δραστηριοποιείται και στο «χονδρεμπόριο». «Εχουμε εντοπίσει αρκετές περιπτώσεις με μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων που πέρασαν τα σύνορα χύμα μέσα σε βαρέλια και είχαν τελικό αποδέκτη Ελληνες «επιχειρηματίες». Οι ίδιοι, με τη σειρά τους, αναλαμβάνουν τη συσκευασία, τη σήμανση και την προώθηση των παράνομων προϊόντων στην αγορά. Πρόκειται για παγκόσμιο κύκλωμα», δήλωσε στη Real news ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιάννης Κουτσούκος.
Χαμένη η... άκρη του νήματος
Παρά το γεγονός ότι τα παράνομα φυτοφάρμακα καταλαμβάνουν μεγάλο μερίδιο στην αγορά, κανείς δεν έχει καταφέρει να βρει την άκρη του νήματος. Τα κυκλώματα δρουν εδώ και πολλά χρόνια και, παρά τη συνεργασία των αρμόδιων Αρχών με άλλα κράτη, οι συλλήψεις που έχουν γίνει είναι πολύ λίγες για την εξάρθρωση των κυκλωμάτων. «Το σύστημα για την αντιμετώπιση του φαινομένου δεν έχει χωροφύλακες και δεν είναι αποτελεσματικό. Η λιανική πώληση είναι ανεξέλεγκτη και δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιο από τα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά είναι νόμιμο και ποιο παράνομο», υπογραμμίζει ο υφυπουργός.
«Είμαστε ξέφραγο αμπέλι. Κανείς δεν ελέγχει τι περνάει από τα τελωνεία, αν και θα έπρεπε, εφόσον γνωρίζουμε ότι τα προϊόντα διέρχονται από κει», τονίζει ο Ν. Ζιούβας. Οι περισσότερες ποσότητες περνούν από τις γειτονικές χώρες και στη συνέχεια διανέμονται σε όλη την επικράτεια. Αρμόδιες για τους ελέγχους είναι οι κατά τόπους υπηρεσίες του υπουργείου -που παλαιότερα υπάγονταν στις νομαρχίες- και πλέον έχουν διασπαστεί στους δήμους και τις περιφέρειες.
Δημιουργία ειδικού μητρώου
Μερική λύση στο πρόβλημα μπορεί να δοθεί με την ηλεκτρονική καταγραφή των φυτοπροστατευτικών, μια διαδικασία που θυμίζει τη συνταγογράφηση των φαρμάκων. «Μέσα στο 2011 θα ολοκληρωθεί η ηλεκτρονική καταγραφή της διακίνησης των φυτοφαρμάκων, με τη δημιουργία ειδικού μητρώου. Με αυτό τον τρόπο θα γνωρίζουμε τον έμπορο και τον αγρότη που το αγοράζει. Κάθε αγρότης που θέλει να χρησιμοποιήσει φυτοπροστατευτικά θα πρέπει να έχει άδεια από γεωπόνο, στην οποία θα αναφέρονται το είδος και η ποσότητα του φυτοφαρμάκου που θα χρησιμοποιήσει, ανάλογα με την καλλιέργεια. Ετσι, θα μπορούμε να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα της αγοράς», δηλώνει στη Real news ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιάννης Κουτσούκος.
Ωστόσο, η εφαρμογή αυτών των μέτρων δεν αρκεί για να πατάξει το λαθρεμπόριο. «Θα ξεκινήσουμε επιτόπιους ελέγχους στα χωράφια και στα τελωνεία και οι κυρώσεις για τους παραβάτες θα είναι πολύ αυστηρές», συμπληρώνει ο υφυπουργός.
Οι ξένες αγορές κλείνουν την πόρτα σε ελληνικά προϊόντα
Αρκετές ποσότητες αγροτικών προϊόντων που προέρχονται από την Ελλάδα και προορίζονται για τις αγορές του εξωτερικού δεν καταφέρνουν να περάσουν τους ελέγχους, γιατί συχνά ανιχνεύονται υπολείμματα φυτοφαρμάκων, ιδιαίτερα βλαβερών για τον ανθρώπινο οργανισμό. «Εχουν ανακληθεί πολλές φορές προϊόντα και μας τα έχουν γυρίσει πίσω από τη Γερμανία και τη Ρωσία, χώρες όπου γίνονται αυστηροί έλεγχοι για την ποιότητα των τροφίμων. Αυτός είναι βασικός λόγος που τα αγροτικά προϊόντα της χώρας μας βρίσκουν κλειστή την πόρτα στις ευρωπαϊκές αγορές», δηλώνει ο πρόεδρος των Γεωπόνων Μακεδονίας - Θράκης, Γρηγόρης Νικολαΐδης. Αντίστοιχα, εκατοντάδες τόνοι εισαγόμενων τροφίμων, όπως λαχανικά, φρούτα και ξηροί καρποί, ανακαλούνται συνεχώς πριν καταλήξουν στην ελληνική αγορά, γιατί περιέχουν υπολείμματα απαγορευμένων ουσιών.
ΤΩΝ E. ΛΑΣΚΑ, ΑΝ. ΣΙΜΙΤΣΙΑΔΗ