Τα «ζευγάρια» και τα κοπάδια στα βουνά της Στερεάς

ethnos.gr

Από όποια πλευρά και να το δει κανείς, ήταν ένα ηχηρό χαστούκι για την Ορνιθολογική και τους μελετητές της... Με όλη την επιστημονική αβρότητα και τις ευγενικές τυπικότητες να τηρούνται, αλλά... χαστούκι!

Η πολύχρονη έρευνα που πραγματοποίησε στα βουνά της Ρούμελης το επιστημονικό επιτελείο της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Στερεάς Ελλάδας, αποτελεί αυτή τη στιγμή τη μοναδική μελέτη για τον πληθυσμό της ορεινής πέρδικας στη χώρα μας, που αναγνωρίζεται... και υιοθετείται διεθνώς.

Σε πρώτο «πλάνο», η μελέτη καταγράφει αναλυτικά τα αναπαραγωγικά ζευγάρια και τους πληθυσμούς της ορεινής πέρδικας στους διάφορους βιότοπους και σε διαφορετικές υψομετρικές κλίμακες της Στερεάς Ελλάδας... Σε ένα δεύτερο «πλάνο», όμως, εκθέτει ανεπανόρθωτα την... επιστημονική υπόσταση και την τακτική της Ορνιθολογικής, που σκοπίμως υπο-εκτιμά τους πληθυσμούς διαφόρων ειδών!

Τι έλεγε, τι έγραφε στο «Κόκκινο Βιβλίο» και τι στοιχεία... διακινούσε μέχρι σήμερα για την «γκρέκα» η Ορνιθολογική; Σύμφωνα με τους μελετητές της οργάνωσης, «ο πληθυσμός της ορεινής πέρδικας στη χώρα μας εκτιμάται σε 2.000 έως 5.000 πουλιά, ενώ άλλες αισιόδοξες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε 7.000 έως 13.000 ζευγάρια...»

Τι διαπίστωσε, όμως, η έρευνα επί του πεδίου που για επτά ολόκληρα χρόνια πραγματοποίησαν οι επιστήμονες της Δ΄ ΚΟΣΕ, με τη βοήθεια θηροφυλάκων και συνεργείων κυνηγών που καταμετρούσαν τα ζευγάρια και τα σχηματισμένα κοπάδια;

Μόνο στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας υπολογίστηκε ένας συνολικός αριθμός... 31.000 αναπαραγωγικών ζευγαριών νωρίς την άνοιξη, ενώ οι καταμετρήσεις των κοπαδιών κατά τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Αυγούστου έδειξαν έναν πληθυσμό που κινείται γύρω στα 122.000 πουλιά. Αν ληφθεί υπόψη πως οι βιότοποι της «γκρέκα» στη Στερεά αποτελούν το 25% μόνο των ενδιαιτημάτων του είδους στο σύνολο της επικράτειας, ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της ορεινής πέρδικας στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 121.000 ζευγάρια!

Ανάμεσα στα... 7.000 ζευγάρια της Ορνιθολογικής και στα 121.000 ζευγάρια της έρευνας της Δ΄ ΚΟΣΕ, υπάρχει φυσικά ένα αριθμητικό... χάος! Μόνο που ο πρώτος αριθμός αντιπροσωπεύει μια αυθαιρεσία, καθώς οι ίδιοι οι μελετητές της Ορνιθολογικής παραδέχονται πως πρόκειται για εκτιμήσεις που δεν βασίζονται σε συγκεκριμένα επιστημονικά δεδομένα, χωρίς καμιά αναφορά σε περιοχή μελέτης ή μεθοδολογία...

Αντιθέτως, η έρευνα της ΚΟΣΕ στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας συνεχίστηκε αδιάκοπα για 7 συνεχείς χρονιές, ξεκινώντας από το 2005.

Κάθε χρόνο διεξάγονταν δύο «μετρήσεις»:
η μια διεξαγόταν κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων εβδομάδων του Μαρτίου, περίοδο που έχει ολοκληρωθεί ο σχηματισμός των ζευγαριών και ξεκινάει η αναπαραγωγική περίοδος των πουλιών η δεύτερη μέτρηση γινόταν κατά τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Αυγούστου, όπου η αναπαραγωγική περίοδος έχει ολοκληρωθεί και η εποχή ενδείκνυται για τη διάκριση και καταγραφή των κοπαδιών, όπως και των φετινών, νεαρών πουλιών ανά κοπάδι...

Ηταν μια προσπάθεια δύσκολη, επίμονη και λεπτομερής, που πειθαρχούσε στα πιο αυστηρά επιστημονικά στάνταρ. Γι΄ αυτό και μόλις ολοκληρώθηκε, η Δ΄ ΚΟΣΕ ευτύχησε να τη δει να δημοσιεύεται -μετ' επαίνων- στο διεθνούς κύρους επιστημονικό περιοδικό «Animal Biodiversity and Conservation», το οποίο εκδίδεται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βαρκελώνης. Επρόκειτο για μια... πρόκριση και διάκριση συγχρόνως, που τερματίζει μια μακρά περίοδο απομόνωσης των κυνηγετικών οργανώσεων από την παροχή στοιχείων για τα ενδημικά είδη της ελληνικής πανίδας.

Η ίδια εργασία υιοθετήθηκε επίσης και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάτι που σημαίνει πως σε ό,τι αφορά την ορεινή πέρδικα στη χώρα μας, τα αποδεκτά στοιχεία θα είναι στο εξής τα ευρήματα της Δ΄ ΚΟΣΕ, και όχι... οι «διαδόσεις» της Ορνιθολογικής!

Οι διαπιστώσεις...

Οι καταμετρήσεις στη Στερεά Ελλάδα έδειξαν ότι οι ορεινές πέρδικες είχαν παρουσία σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 400 μέτρων, με λίγες εξαιρέσεις σε χαμηλότερες ζώνες (η χαμηλότερη περιοχή καταγραφής της αναπαραγωγής του είδους, είναι τα 120 μέτρα)...

Οπως είναι φυσικό, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού το είδος παρουσιάζει σημαντικά υψηλότερες πυκνότητες, ενώ η πληθυσμιακή πυκνότητα της πετροπέρδικας αυξάνεται... όσο αυξάνει και το υψόμετρο! Ωστόσο, οι μετρήσεις απέδειξαν πως το υψόμετρο επιδρά σημαντικά μόνο κατά την περίοδο του καλοκαιριού, γιατί κατά την περίοδο της άνοιξης, η πυκνότητα της πέρδικας δεν παρουσιάζει διαφορές μεταξύ χαμηλών και μεγαλύτερων υψομέτρων.

Από την άλλη, πάντως, η επίδραση του υψομέτρου στην πυκνότητα των πουλιών, είναι κάτι που χρήζει διεξοδικότερης έρευνας... Οπως σημειώνεται στη μελέτη, ο αυξημένος πληθυσμός πέρδικας το καλοκαίρι στα μεγαλύτερα υψόμετρα (1.000 έως 2.000 μέτρα), πιθανώς να οφείλεται στην επίδραση των αρπακτικών στις φωλιές και τα νεαρά πουλιά, που είναι... εντονότερη στα χαμηλά περδικοτόπια! Στις ζώνες των χαμηλότερων υψομέτρων τα πυκνά είναι περισσότερα, κάτι που ευνοεί το πετροκούναβο, τη νυφίτσα και την αλεπού...

Αντιθέτως στα αλπικά -πάνω από τη ζώνη του έλατου- οι άρπαγες εμφανίζουν μικρότερους αριθμούς, οπότε και οι απώλειες σε φωλιές και νεοσσούς είναι μικρότερες.

Υπενθυμίζεται ότι μια μελέτη του 2002 είχε δείξει πως το 72% των φωλιών της πέρδικας σε χαμηλά υψόμετρα, είχαν... καταστραφεί από κουνάβια και νυφίτσες!

Τα αναπαραγόμενα ζευγάρια στα βουνά της Ρούμελης εκτιμώνται σε 31.000, ενώ ο πληθυσμός του είδους είναι σταθερός τόσο εντός των Καταφυγίων Αγριας Ζωής όσο και στις ελεύθερες για το κυνήγι περιοχές...

Μια μείωση της πληθυσμιακής πυκνότητας παρατηρήθηκε κατά το 2010, κάτι που πιθανώς να αποτελεί ένδειξη για μια κυκλικότητα στις πληθυσμιακές διακυμάνσεις της πετροπέρδικας! Η ίδια διακύμανση είχε παρατηρηθεί και σε έρευνα που είχε γίνει στις Δολομιτικές Αλπεις, προσδιορίζοντας μια κυκλικότητα 4 έως 7 ετών στον πληθυσμό της πετροπέρδικας (ωστόσο, για να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα, απαιτείται να αναλυθούν δεδομένα περισσότερα των 7 ετών).

Ο χώρος δεν επαρκεί για τη δημοσίευση όλων των ευρημάτων ή συμπερασμάτων της μελέτης, γι' αυτό και το ίδιο θέμα θα απασχολήσει και επόμενα τεύχη μας...

Ωστόσο, εντυπωσιακή είναι η διαπίστωση για τη θνησιμότητα της πετροπέρδικας από διάφορα... παράσιτα που τη μολύνουν, κυρίως τους νεοσσούς της υπαλπικής ζώνης!

Πρόκειται για παράσιτα που μεταδίδονται στον βιότοπο της πέρδικας από την αλεπού (από 314 αλεπούδες που εξετάστηκαν, το 73, 2% ήταν μολυσμένες)...

Δημήτρης Στριλάκος